Υπάρχουν χιλιάδες ιστοσελίδες για τη διατροφή. Σελίδες που προτείνουν τι πρέπει να τρώτε για να είσαστε υγιείς, όμορφοι, να αποκτήσετε το σώμα που θέλετε, να χάσετε τα περιττά κιλά. Σελίδες που μας παρουσιάζουν όλα τα συμπληρώματα διατροφής που κυκλοφορούν σε όλο τον πλανήτη και πως μας βοηθάνε να επιτύχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Αλλά τι πραγματικά είναι διατροφή; Πότε πρωτοεμφανίστηκε ο όρος αυτός; Τι έκανε τους ανθρώπους να επιλέγουν την τροφή τους, ποια πορεία ακολούθησε μέσα στο χρόνο;
Το παρακάτω άρθρο αποτελεί μια αρχική έρευνα για το γενικότερο όρο της διατροφής και της πορείας που διέγραψε με τα σημαντικότερα γεγονότα. Η διατροφή ξεκίνησε από τα βιβλικά χρόνια και μέσα από μια σημαντική πορεία έφτασε στη μέρα μας να απασχολεί όλο και περισσότεροι άνθρωποι.
Το ταξίδι στην ιστορία της διατροφής τώρα ξεκινάει. Ας το διαβάσουμε..
Η διατροφή, η θρέψη, ή τροφή είναι η προμήθεια υλικών-τροφών που απαιτείται από τους οργανισμούς και τα κύτταρα για να παραμείνουν στην ζωή. Επιστημονικά και συγκεκριμένα στην ιατρική, ως διαιτολογία ορίζεται η επιστήμη ή εφαρμογή της κατανάλωσης και χρήσης τροφών.
Στα νοσοκομεία, η διατροφή αναφέρετε στις τροφικές προδιαγραφές των ασθενών, συμπεριλαμβανομένων και των διατροφικών διαλυμάτων που χορηγούνται παρεντερικά ή με ενδογαστρικό σωλήνα.
Η διαιτολογία ως επιστήμη μελετά πως το σώμα διασπά τις τροφές (καταβολισμός) και επιδιορθώνει και δημιουργεί κύτταρα και ιστούς (αναβολισμός) – καταβολισμός + αναβολισμός = μεταβολισμός. Η διαιτολογία επίσης μελετά πως το σώμα αντιδρά στις τροφές.
Ένας άλλος ορισμός αναφέρει ότι «η επιστήμη της διαιτολογίας ερευνά τις μεταβολικές και φυσιολογικές αποκρίσεις του σώματος στην τροφή και την δίαιτα, συμπεριλαμβανομένου και του ρόλου των θρεπτικών συστατικών στην πρόκληση, θεραπεία και αποφυγή ασθενειών».
Τι είναι η Διατροφή;
Καθώς η μοριακή βιολογία, η βιοχημεία και η γενετική έχουν αναπτυχθεί, η διατροφή εστιάζει κυρίως στην αλληλουχία των βιοχημικών διεργασιών κατά την οποία τα συστατικά μέσα σε εμάς ή άλλους οργανισμούς μετατρέπονται από μια μορφή σε μια άλλη – μεταβολισμός και μεταβολικά μονοπάτια.
Η διαιτολογία επίσης ασχολείται με το πως οι ασθένειες, οι συνθήκες και τα προβλήματα μπορούν να αποτραπούν ή να περιοριστούν με μια υγιεινή διατροφή.
Επιπρόσθετα, η διατροφή αναγνωρίζει πως ορισμένες ασθένειες, συνθήκες ή προβλήματα μπορεί να προκληθούν από διαιτολογικούς παράγοντες, όπως φτωχή διατροφή (υποσιτισμός), τροφικές αλλεργίες, μεταβολικές διαταραχές κ.α.
5 Φρούτα και Λαχανικά την ημέρα μπορούν να σας βοηθήσουν να ζήσετε περισσότερο
Ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα άτομα που έτρωγαν 5 μερίδες την ημέρα φρούτα και λαχανικά είχαν την τάση να ζουν περισσότερο σε σχέση με αυτούς που δεν έτρωγαν.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν επίσης ότι τα άτομα που κατανάλωναν πάνω από 5 μερίδες την ημέρα δεν είχαν εμφανή επιπλέον πλεονεκτήματα στον προσδόκιμο ζωής.
Το πλούσιο πρωινό βοηθάει στην απώλεια βάρους
Ερευνητές υποστηρίζουν ότι το πλούσιο πρωινό – που περιέχει 700 θερμίδες – βοηθάει στην απώλεια βάρους και μειώνει τις πιθανότητες του ατόμου για καρδιακές παθήσεις, υψηλή χοληστερόλη και διαβήτη. Τονίζουν επίσης ότι το πότε τρώμε ένα γεύμα έχει σημαντική επίδραση στον τρόπο που το σώμα μας επεξεργάζεται τις τροφές.
Σύντομη Ιστορία της Διατροφής
Παλαιά Διαθήκη – Κεφάλαιο 10-11 : Το Βιβλίο του Δανιήλ
Ο Δανιήλ αιχμαλωτίστηκε και υπηρετούσε στην αυλή του βασιλιά της Βαβυλώνας. Ο Δανιήλ αρνήθηκε να σιτίζεται με τα βασιλικά φαγητά και κρασί και δήλωσε ότι προτιμούσε λαχανικά, όσπρια και νερό. Ο συντονιστής των μαγειρείων δέχτηκε απρόθυμα τη δοκιμή, συγκρίνοντας την διατροφή του Δανιήλ με της αυλής του βασιλιά της Βαβυλώνας. Επί δέκα μέρες ο Δανιήλ και οι σύντροφοι του ακολουθούσαν την χορτοφαγική διατροφή τους, ενώ οι άντρες του Βασιλιά την δικιά τους. Η δοκιμή απέδειξε ότι ο Δανιήλ και οι σύντροφοι του ήταν υγιέστεροι και σε καλύτερη σωματική κατάσταση, οπότε τους επιτράπηκε να ακολουθήσουν την δικιά τους διατροφή.
Ιπποκράτης (Ελλάδα, 460 π.Χ. – 370 π.Χ.) ένας θεωρητικός της διατροφής
Ο Ιπποκράτης υποστήριζε ότι “ Εκείνο που διατηρεί την υγεία είναι ισομερής κατανομή και ακριβής μείξη μέσα στο σώμα των δυνάμεων (= ισονομία) του ξηρού, του υγρού, του κρύου, του γλυκού, του πικρού, του ξινού και του αλμυρού. Την Αρρώστια την προκαλεί η επικράτηση του ενός (=μοναρχία). Η θεραπεία επιτυγχάνεται με την αποκατάσταση της διαταραχθείσας ισορροπίας, με τη μέθοδο της αντίθετης από την πλεονάζουσα δύναμη”. Επίσης, είναι γνωστή και η έκφραση του « Ας γίνει η τροφή το φάρμακο μας, και το φάρμακο μας η τροφή μας».
Antoine Lavoisier (Γαλλία 1743-1794)
Έγινε γνωστός ως πατέρας της χημείας αλλά και της διατροφής. Η φράση που τον έκανε διάσημο ήτανε “Η ζωή είναι μια χημική διαδικασία». Επίσης σχεδίασε το «θερμιδόμετρο» μια συσκευή που μετράει την θερμότητα που παράγεται από το σώμα κατά την εργασία και κατανάλωση διαφορετικών ποσοτήτων και ειδών τροφών. Σε ηλικία 24 ετών έγινε μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών. Το 1794, κατά την διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, αποκεφαλίστηκε.
Christiaan Eijkman (Ολλανδία 1858 – 1930)
Διάσημος γιατρός και φυσιολόγος (αναγνωρίζει ασθένειες με την μελέτη κυττάρων και ιστών σε μικροσκόπιο). Παρατήρησε ότι ορισμένα άτομα στην Ιάβα απέκτησαν Beriberi, μια ασθένεια που οδηγεί σε καρδιακά προβλήματα και παράλυση. Όταν χορήγησε σε κοτόπουλα μια διατροφή που περιείχε κυρίως λευκό ρύζι, ανέπτυξαν συμπτώματα Beriberi, σε αντίθεση με τα κοτόπουλα που έτρωγαν καστανό ανεπεξέργαστο ρύζι και δεν εμφάνισαν κανένα σύμπτωμα. Στο λευκό ρύζι είχε αφαιρεί το εξωτερικό περίβλημα ενώ στο καστανό όχι. Όταν χορήγησε καστανό ρύζι στους ασθενείς με Beriberi, θεραπεύτηκαν. Πολλά χρόνια αργότερα ανακαλύφθηκε ότι το εξωτερικό περίβλημα του ρυζιού (καστανό) περιέχει θειαμίνη ή βιταμίνη Β1. Μαζί με τον Sir Frederick Hopkins τους απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ για την Φυσιολογία/Ιατρική.
Dr. James Lind (Σκωτία 1716-1794)
Ένας πρωτοπόρος στην υγιεινή για το Ναυτικό της Σκωτίας και το Βασιλικό Ναυτικό της Βρετανίας. Τόνισε την σημασία του καλού εξαερισμού, της καθαριότητας του σώματος των ναυτών, των καταλυμάτων τους, τον υποκαπνισμό των κατώτερων καταστρωμάτων, το φρέσκο νερό από διύλιση θαλασσινού, και την κατανάλωση εσπεριδοειδών για την πρόληψη και την καταπολέμηση του σκορβούτου. Το όνομα του χαίρει εκτίμησης και σεβασμού ακόμα και σήμερα για την συμβολή του στην προληπτική ιατρική και στην βελτίωση της διατροφής. Δημοσίευσε την Πραγματεία στο Σκορβούτο. Για πολλές δεκαετίες οι Βρετανοί ναυτικοί ήτανε γνωστοί σαν Limeys επειδή κατανάλωναν πολύ συχνά χυμό λάιμ και ήταν υγιέστεροι από τους περισσότερους ναύτες στα υπόλοιπα ναυτικά.
Dr. William Beaumont (ΗΠΑ 1785-1853)
Έγινε γνωστός ως ο πατέρας της γαστρική φυσιολογίας για την έρευνα του στην ανθρώπινη φυσιολογία. Ο Beaumont συνάντησε τον Alexio St. Martin, ένα Γάλλο κυνηγό που είχε πυροβοληθεί στο στομάχι. Ο Beaumont τον ανέλαβε αλλά ήτανε αδύνατο να κλείσει την τρύπα στο στομάχι, για αυτό και τοποθέτησε μια εξωτερική δίοδο (μια φίστουλα). Ο St. Martin επέτρεπε στον Beaumont να κάνει περιοδικές παρατηρήσεις, ακόμα του επέτρεπε να ψηλαφεί τα σπλάχνα του, κάτι το οποίο πρέπει να ήτανε αρκετά επώδυνο. Αυτό οδήγησε τον Beaumont να εξάγει αρκετά πειράματα και να καταλήξει σε αρκετά σημαντικές ανακαλύψεις και αποτελέσματα, όπως:
- Το στομάχι δεν είναι αλεστής
- Δεν υπάρχει κάποιο εσωτερικό «πνεύμα» που να επιλέγει τις καλές τροφές για χρήση και να αποβάλλει τις κακές τροφές
- Η πέψη εμφανίζεται λόγω των γαστρικών υγρών που εκκρίνονται από το στομάχι
- Τα τρόφιμα δεν χωνεύονται ξεχωριστά και με σειρά, αλλά όλη της ώρα με διαφορετικό ρυθμό
- Το γουργουρητό του στομαχιού προέρχεται από τις συσπάσεις του στομαχιού, και από τίποτα άλλο
- Τα λιπαρά χωνεύονται αργά
Dr. Stephen Babcock (ΗΠΑ 1843 – 1931)
Ένας γεωργικός χημικός. Έγινε γνωστός για το Babcock τεστ που καθορίζει τις λιπαρές ουσίες του βουτύρου στο γάλα και στην επεξεργασία του τυριού. Επίσης είναι γνωστός για το απλό πείραμα σιτηρών που οδήγησε τελικά στην ανάπτυξη της διατροφής ως επιστήμης.
Ο Babcock είχε την ιδέα να ταΐζει καθημερινά τα βοοειδή με ένα είδος τροφής, ή όλη καλαμποκίσια ή όλη σιτάρι. Έβαλε δύο δαμαλίδες σε κάθε διατροφή. Όταν όμως ένα από τα ζώα του πέθανε του αφαιρέσανε όλο το κοπάδι και δεν του επιτράπηκε να συνεχίσει το πείραμα του.
Τελικά οι συνεργάτες του Babcock, Hart, Humphrey, McCollum και Steenbock επανέλαβαν το πείραμα. Τεσσάρων με πέντε μηνών βοοειδή ταϊζοτανε αποκλειστικά είτε με τροφή από καλαμπόκι, σιτάρι , βρώμη ή μίξη και από τα τρία. Όλα αύξησαν το σωματικό τους βάρος με τον ίδιο ρυθμό σε διάρκεια 12 μηνών. Παρόλο αυτό, οι αγελάδες που τρεφόταν με καλαμπόκι απέκτησαν υγιή μοσχάρια, ενώ οι αγελάδες που τρεφόταν με σιτάρι γεννούσαν νεκρά μοσχάρια ή πέθαναν μικρό χρονικό διάστημα μετά τη γέννα. Επίσης παρατήρησαν ότι οι αγελάδες που τρεφόταν με τροφή με βάση το καλαμπόκι είχαν τριπλάσια παραγωγή γάλακτος σε σχέση με αυτές που έτρωγαν σιτάρι.
Καταλήξανε στο συμπέρασμα ότι, ή το σιτάρι περιέχει κάτι το οποίο ήτανε βλαβερό για τις αγελάδες ή το καλαμπόκι περιείχε κάποιο βασικό συστατικό που το σιτάρι δεν είχε.
Μια σειρά ανακαλύψεων τελικά απέδειξε ότι υπήρχε ένα λιποδιαλυτό στοιχείο στο καλαμπόκι που επηρέαζε την αναπαραγωγή. Οι επιστήμονες το ονόμασαν παράγοντα Α. Σήμερα τη γνωρίζουμε ως βιταμίνη Α.
Kazimierz Funk (Πολωνία 1884-1967)
Βιοχημικός. Ο Funk λανθασμένα θεώρησε ότι αυτή η καινούρια ανακάλυψη όπως ο παράγοντας Α περιείχε αμίνες. Καθώς αυτές οι αμίνες ήτανε ζωτικές (vital) τις ονόμασε βιταμίνες (vital amines).
Καθώς οι έρευνες προχωρούσαν και περισσότερα ενεργά συστατικά ανακαλύπτονταν, τα υδατοδιαλυτά χαρακτηρίστηκαν σαν Β. Έγινε φανερό ότι περισσότερο από ένα στοιχεία ήτανε υδατοδιαλυτά και έτσι ονομάστηκαν Β1, Β2, Β3, κοκ. Κάποιες αποδείχτηκαν ότι δεν ήτανε βιταμίνες, ενώ άλλες ήτανε όμοιες μεταξύ τους – έτσι εξηγείται γιατί ξαφνικά πάμε από το 9 στο 12 ή από το 7 στο 9. Η βιταμίνη Β12 ανακαλύφθηκε το 1948 από τον Karl A. Folkers (ΗΠΑ) και τον Alexander R. Todd (Η.Β.) και εμφανίστηκε επίσημα το 1949. Απομόνωσαν το ενεργό συστατικό , κοβαλαμίνη. Μπορούσε να εισαχθεί απευθείας ενδομυϊκά σε ολέθρια αναιμία (δυνητικά θανατηφόρα).
Η παρουσία της βιταμίνης C διευκρινίστηκε λόγω ερευνών που έγιναν σε ινδικά χοιρίδια. Πολλοί λίγα ζώα, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων, τα ινδικά χοιρίδια, τα πρωτεύοντα θηλαστικά, μερικές νυχτερίδες, μερικά πουλιά και μερικά ερπετά προσλαμβάνουν την βιταμίνη C από την τροφή – όλα τα υπόλοιπα ζώα μπορούν να την συνθέσουν εσωτερικά (την παράγουν μόνα τους).
Η εποχή των ανακαλύψεων των θρεπτικών συστατικών που αποτρέπουν ασθένειες έληξε το 1948-1949 με την ανακάλυψη της βιταμίνης Β12. Υπήρχαν κι αλλά ουσίες που ανακαλύφθηκαν μετά το τέλος της χρυσής εποχής των μεγάλων ανακαλύψεων.
Μερικά ακόμα διάσημα άτομα στην ιστορία της διατροφής:
- 1925 – Edwin B. Hart : ανακάλυψε ότι μια μικρή ποσότητα χαλκού είναι απαραίτητη για την απορρόφηση του σιδήρου
- 1927 – Adolf Otto Reinhold Windaus : συνέθεσε βιταμίνη D, και για αυτό κέρδισε το βραβείο Νόμπελ στη Χημεία
- 1928 – Albert Szent – Györgyi : απομόνωσε το ασκορβικό οξύ (βιταμίνη C). Το 1932 απέδειξε ότι η βιταμίνη C αποτρέπει το σκορβούτο. Το 1937 συνέθεσε βιταμίνη C και κέρδισε το βραβείο Νόμπελ.
- 1930 – William Cumming Rose : αναγνώρισε σημαντικά αμινοξέα τα οποία ο οργανισμός δεν μπορεί να συνθέσει αλλά είναι απαραιτητα πρωτεϊνικά συστατικά.
- 1935 – Eric John Underwood και Hedley Marston : ανακάλυψαν την αναγκαιότητα του κοβαλτίου. Δεν δούλευαν μαζί, οι ανακαλύψεις τους έγιναν ανεξάρτητα.
- 1936 – Eugene Floyd Dubois : αποδεικνύει ότι η επίδοση στο σχολείο και στην εργασία σχετίζονται με την πρόσληψη θερμιδών
- 1938 – Erhard Ferhnholz : ανακάλυψε τη δομή της βιταμίνης Ε, η οποία αργότερα συντέθηκε από τον Paul Karrer
- 1940 – Elsie Widdowson : σχημάτισε τις θρεπτικές αρχές για την διανομή τροφίμων με δελτίο που πραγματοποιούταν στο Ηνωμένο Βασίλειο κατά τη διάρκεια και μετά του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου. Η Widdowson επιτήρησε επίσης την εντολή της κυβέρνησης για την προσθήκη βιταμινών στα τρόφιμα κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου και για μερικά μεταπολεμικά έτη. Η Widdowson και ο Robert McCance συνυπογράφουν τη “Χημική Σύνθεση των Τροφίμων” το 1940, η οποία έγινε η βάση για τη σύγχρονη σκέψη της διατροφής.
- 1941 – Το Εθνικό Ινστιτούτο Ερευνών (ΗΠΑ) όρισε την πρώτη Συνιστώμενη Ημερήσια Δόση (ΣΗΔ / RDA)
- 1968 – Linus Pauling : επινόησε τον όρο ορθομοριακή διατροφή. Πρότεινε ότι προσφέροντας στον οργανισμό τα σωστά μόρια στη σωστή συγκέντρωση – βέλτιστη διατροφή – τα συστατικά αυτά θα χρησιμοποιηθούν καλύτερα και θα προσφέρουν ανώτερη υγεία και θα συνεισφέρουν στη μακροζωία. Η έρευνα του Pauling αποτέλεσε τη βάση για μελλοντικές έρευνες που τελικά οδήγησαν στην μεγάλη εισαγωγή ενδοφλεβίως, βιταμίνης C, για την βελτίωση της ποιότητας του εναπομείναντος χρόνου σε ασθενείς σε τελικό στάδιο καρκίνου. Ο Pauling τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ στη Χημεία.
- 1992 – το υπουργείο γεωργίας των Η.Π.Α. ορίζει τον οδηγό της πυραμίδας τροφίμων τον οποίο δέχτηκε κριτική από διατροφολόγους από όλο τον κόσμο για διαφορετικούς λόγους.
- 2002 – Μια σχέση μεταξύ της βίαιας συμπεριφοράς και της διατροφής αποκαλύφθηκε σε μια μελέτη του Natural Justice (ΗΠΑ)
- 2005 – ερευνητές ανακάλυψαν ότι ο αδενοϊός είναι μία αιτία για την παχυσαρκία, καθώς και η κακιά διατροφή
